Подготовки за бременост – грижата за правилен развој на новороденчето започнува многу порано пред зачнувањето

Грижата за новороденчето не започнува во моментот кога ќе се роди, туку многу порано, пред неговото зачнување. Здравјето и соодветниот внес на хранливи материи кај мајката се најважните фактори за успешен почеток, тек и крај на бременоста.

Балансирана исхрана, соодветна физичка активност и соодветна средина го одржуваат доброто здравје на жената за време на репродуктивниот период.

Лошите навики во исхраната, недостаток на физичка активност и нездрав начин на живот (пушење, алкохол) кај жени во репродуктивен период го зголемуваат ризикот од развој на дебелина, гестациски дијабетес, висок крвен притисок, синдром на полицистични јајници и предизвикуваат недостаток на фолати (фолна киселина) во периодот пред зачнувањето.

Прекумерната телесна тежина на мајката значително влијае врз исходот на бременоста кај мајката и детето, го зголемува ризикот од развој на гестациски дијабетес, висок крвен притисок, прееклампсија (зголемен крвен притисок, протеини во урина, едем...), апнеа при спиење и предвремено породување и не само што влијае врз нејзиното здравје, туку и врз здравјето на фетусот и ја зголемува можноста за смрт на фетусот во поодмината бременост, абортус и ја зголемува потребата за породување со царски рез, а подоцна ја зголемува можноста за развој на дебелина кај детето. Високиот крвен притисок кај мајката може да влијае на застој во растот на фетусот и на предвремено породување.

Синдромот на полицистични јајници се јавува кај една од десет жени во репродуктивниот период и е поврзан со повеќе метаболички дисфункции. Тука спаѓаат нередовна менструација, неплодност, висок крвен притисок, инсулинска резистенција, развој на кардиоваскуларни болести и дијабетес тип 2.

Повеќето жени со синдром на полицистични јајници имаат потешкотии со зголемена телесна тежина или имаат нормална телесна тежина и сериозна дебелина во пределот на половината – акумулација на масно ткиво во стомакот.

Исхраната и физичката активност ја имаат најважната улога при појавата на овие проблеми. Внесувањето на соодветни масни киселини (омега-3) е важно, меѓутоа внесувањето на транс-масни киселини треба да се намали бидејќи нивното прекумерно внесување може да предизвика неплодност.

Здравата и балансирана исхрана, соодветниот начин на живот, а особено нормалната телесна тежина на мајката се клучни за здраво зачнување, бременост и здравје на новороденчето. Правилното зголемување на телесната тежина на бремена жена обезбедува оптимален развој на фетусот. Драстично намалување или зголемување на телесната тежина во бременоста не е пожелно.

Табела 1: Зголемување на телесната тежина во бременоста (вкупно и неделно зголемување на телесната тежина за вториот и третиот триместар)

	неухранетост ИТМ* < 18,5	нормална тежина ИТМ 18,5–24,9	прекумерна тежина ИТМ 25–29,9	дебелина ИТМ > 30
Вкупно зголемување на телесната тежина (kg)	12,5–18	11,5–16	7–11,5	5–9
Неделно зголемување на телесната тежина, втор и трет триместар (kg)	0,44–0,55	0,35–0,50	0,25–0,30	0,20–0,25

* ИТМ = телесна маса во килограми поделена со квадратот на висината на телото во метри

Енергетските потреби на идната мајка зависат од индексот на телесна маса (ИТМ). Очекуваното зголемување на телесната тежина до крајот на бременоста со нормален ИТМ се постигнува како резултат на зголемувањето на масата на одредени ткива, а не само на фетусот и плодовата вода. На тој начин до крајот на бременоста градите добиваат 0,5 kg, плацентата 0,6 kg, фетусот 3-3,5 kg, плодовата вода 1 kg, матката 1 kg, волуменот на крвта 1,5 kg и меѓуклеточните течности 1,5 kg, а секое останато зголемување на телесната тежина значи акумулација на маснотии.

За време на бременоста хормонот прогестерон ја стимулира акумулацијата на маснотии, наменета за топлинска изолација на детето, како енергетски резерват и ги релаксира мазните мускули кои предизвикуваат побавен премин на храна низ гастроинтестиналниот систем, со што се зголемува апсорпцијата на хранливите материи. Повисоките нивоа на естроген овозможуваат напредок во растот, функционирање на матката и задржување на водата. И двата хормони помагаат за успешна лактација.

Разговарајте со вашиот гинеколог за планирање на бременоста. За снабдување на телото со доволни количини на фолати (активна форма на фолна киселина), се препорачува жените во репродуктивен период да земаат 400 μg фолна киселина на ден три месеци пред планираната бременост и потоа до три месеци по зачнувањето. За време на планирањето на бременоста се препорачува да земате доволна количина на железо затоа што исхраната што содржи премалку железо (кое инаку се наоѓа во зелениот зеленчук, суво овошје, бобинки, живина, темно, црвено месо, школки и риба) може да предизвика проблеми со овулацијата, што значи потешко забременување.